خواستگاری دختر از پسرخواستگاری دختر از پسر اشکالی ندارد، همانگونه که حضرت خدیجه (سلام‌الله‌علیها) وقتی به خصوصیات ایمانی و اخلاقی رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) واقف شدند، به آن بزرگوار پیشنهاد ازدواج دادند اما باید به نکاتی توجه کرد. ۱ - رسم در خواستگاریاز دوران گذشته و در بسیاری از اقوام و ملل مختلف خواستگاری مردان رسم بوده، که از بزرگترین عوامل حفظ حیثیت و احترام زن بوده است. خواستگاری مرد از زن بر طبق و میزان ناموس خلقت می‌باشد و عکس آن بر خلاف قانون آفرینش است؛ زیرا مرد به عنوان جنس مذکر همیشه خواهان است و زن خواسته؛ از مرد طلب و عشق مطلوب است، و از زن حیا، عفت، ناز و کرشمه. [۱]
امینی، ابراهیم، انتخاب همسر، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۸۰، ص۱۶۹.
به قول ویل دورانت «زن فقط زنده است که معشوق باشد و توجه کردن به او مایه حیات اوست؟» [۲]
مقیمی حاجی، ابوالقاسم، جوانان و روابط، چاپ اول، انتشارات مرکز مطالعات حوزه ۱۳۸۰، ص۶، (به نقل از لذات فلسفه، ص۱۲۲).
این رسم منحصر به جامعه اسلامی و یا ایران نمی‌باشد. ۲ - کلام استاد مطهریاستاد شهید مطهری در این‌باره سخن جامع و کاملی دارند: «طبیعت، مرد را مظهر طلب و عشق و تقاضا آفریده است و زن را مظهر مطلوب بودن و معشوق بودن، طبیعت زن را گل و مرد را بلبل، زن را شمع و مرد را پروانه قرار داده است». [۳]
شهید مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن اسلام، قم: صدرا، ج ۲۷، ص۳۹.
این یکی از تدابیر حکیمانه و شاهکارهای خلقت است که در غریزه مرد نیاز و طلب و در غریزه زن ناز و جلوه قرار داده است. خلاف حیثیت و احترام زن است‌که به دنبال مرد بدود، برای مرد قابل تحمل است که از زنی خواستگاری کند و جواب رد بشنود و آن‌گاه از زن دیگری خواستگاری کند و جواب رد بشنود تا بالاخره زنی رضایت خود را به همسری با او اعلام کند. برای زن که می‌خواهد محبوب و معشوق و مورد پرستش باشد و از قلب مرد سر در آورد تا بر سراسر وجود او حکومت کند، قابل تحمل و موافق غریزه نیست که مردی را به همسری خود دعوت کند و احیاناً جواب رد بشنود و سراغ مرد دیگری برود. به عقیده ویلیام جیمز، فیلسوف معروف: حیا و خودداری ظریفانه زن غریزه نیست بلکه دختران، در طول تاریخ دریافتند که عزت و احترامشان به این است‌که دنبال مردان نروند و خود را مبتذل نکنند و از دسترس مرد خود را دور نگه دارند، زنان این درس‌ها را در طول تاریخ دریافتند و به دختران خود یاد دادند. مرد خریدار وصال زن است و با خضوع و خشوع خود را نیازمند به عشق به زن نشان می‌دهد و او با بی‌نیازی تمام در مقام معشوقیت سنگ محک مدعیان عشق شده و بهترین را انتخاب می‌کند. در طول تاریخ زن مظهر عشق و جمال، با کمال خردورزی و هنر توانست مرد را در هر مقامی و هر وضعی بوده است به آستان خود بکشاند و خود را مظهر مطلوبیت و پاسخ گویی قرار داده است. این بهترین ضامن حیثیت و احترام زن و جبران کننده ضعف جسمانی او در مقابل نیروی جسمانی مرد است و هم بهترین عامل حفظ تعادل و توازن زندگی مشترک آن‌هاست. [۴]
شهید مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام، (چاپ ۲۷، انتشارات صدرا، ۱۳۷۸، قم)، ص۳۹- ۴۰.
آیت الله جوادی آملی در کتاب زن آینه جلال و جمال روایتی پیرامون خلقت آدم و حوا نقل می‌کند: حضرت آدم (علیه‌السّلام) بعد از آگاهی از خلقت حوا از پروردگارش پرسید: این کیست که قرب و نگاه او مایه انس من شده است؟ خداوند فرمود: این حوا است؛ آیا دوست داری که با تو بوده و مایه انس تو شود؟ آدم گفت (آری) آن‌گاه خداوند فرمود: از من ازدواج با او را بخواه، چون صلاحیت همسری تو را جهت علاقه جنسی نیز دارد...پس آدم عرض کرد: من پیشنهاد ازدواج با وی را عرضه می‌دارم. بعد از ازدواج، آدم به حوا گفت به طرف من بیا و به من رو کن و حوا به او گفت تو به سوی من رو کن. خداوند امر کرد که آدم (مرد) برخیزد و به طرف حوا (زن) برود. ۳ - خواستگاری دخترانالبته خواستگاری دختران اشکالی ندارد، اما به نکات زیر باید توجه شود: ۱. اقدام به خواستگاری از سوی دختر‌ها در واقع اظهار علاقه و آمادگی برای ازدواج است نه بیشتر از آن به این معنا که دختران باکره نمی‌توانند بدون اجازه و اذن ولی خود (پدر و جد پدری) به ازدواج تن دهند و مستقلاً در این زمینه تصمیم بگیرند. [۵]
حر عاملی، محمد بن حسن، وسایل الشیعه، دار الکتب الاسلامیه، ج۱۴.
۲.تلاش «غیر مستقیم» در امر خواستگاری مطلوب و پسندیده است به این معنا که اگر واقعاً به جوانی پاک، متدین، اهل زندگی و برخوردار از ویژگی‌های مطلوب برخورد نمودید و در یک کلام او را شایسته همسری خود تشخیص دادید، می‌توانید از دوستان خود، افراد فامیل (که مورد اطمینان باشند) و معلمی خیر‌خواه و راز دار به عنوان پیک و رابط استفاده نمایید تا با طرح مساله به صورت غیر مستقیم به شخصیت شما آسیبی نرسد. [۶]
افروز، غلام علی، مبانی روان شناختی ازدواج، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۸۰، ص۹۸.
۳. طرح پیشنهاد ازدواج از طرف زن به مرد در تاریخ اسلام بی سابقه نیست همانگونه که حضرت خدیجه (سلام‌الله‌علیها) وقتی به خصوصیات ایمانی و اخلاقی رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) واقف شدند، به آن بزرگوار پیشنهاد ازدواج دادند، اما این نکته باید حتماً مورد توجه قرار گیرد که طرف مقابل باید فردی با شخصیت و برخوردار از اخلاق حسنه و منشی نیکو باشد در غیر این صورت ممکن است طرف مقابل: طرح پیشنهاد ازدواج از سوی زن را به حساب نقاط ضعفی در زن بگذارد و پس از ازدواج همواره آن را دستاویز خود قرار دهد و به زن سرکوفت بزند و او را تحقیر نماید. ۴ - خواستگاری از نظر شرعیاقدام به خواستگاری از سوی دختر هیچ منع شرعی ندارد. البته به شرطی که با اذن پدر باشد و رضایت او جلب شده باشد. لازم به ذکر است که در صیغه عقد، درخواست ازدواج از جانب زن و پذیرش آن از طرف مرد است و از نظر حکم اسلامی خواستگاری زن حرام نمی‌باشد، و این (خواستگاری مرد) از سنت و عرف جامعه است. هر چند سنتی خوب و پسندیده است و با تحلیل و بررسی آن به درستی و هماهنگی آن با روحیات دختر و پسر پی می‌بریم. ۵ - پیامدهای منفی خواستگاری دخترالف) درست است که اقدام به خواستگاری از آشنایی‌های پیشین حکایت می‌کند اما هر آشنایی منجر به دل بستگی و محبت به یکدیگر نمی‌شود و ممکن است به پیوندی خجسته و میمون و تشکیل خانواده‌ای موفق نیانجامد...به دیگر سخن دختر جوان، تشنه محبت عشق و در جستجوی تامین نیازهای عاطفی خویش است و گاه نمی‌تواند تشخیص دهد که همه جوانان در اظهار علاقه و ابراز محبت صادق نیستند. [۷]
امینی، ابراهیم، انتخاب همسر، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۸۰، ص۱۸۳.
ب) امکان پاسخ منفی از سوی پسر یا خانواده و وابستگان او نباید مورد غفلت و بی توجهی واقع شود. بنابراین باید همانند پسری که اقدام به خواستگاری می‌کند و جواب رد می‌شنود، او نیز خود را برای شنیدن پاسخ منفی آماده نماید. چه بسا اتفاق می‌افتد که علی رغم تمایل دختر و پسر به زندگی مشترک، وابستگان دو طرف از این وصلت و پیوند جلوگیری می‌کنند. از این رو احتمال این که دختر از نظر روانی، روحی و عاطفی آسیب پذیر شوند، وجود دارد، این در صورتی است که دختر اذن پدر را جلب کرده باشد، اما در صورت اقدام خودسرانه و تصمیمی عجولانه، بر دشواری امر افزوده می‌شود؛ زیرا اجازه ندادن پدر به این کار، یعنی بر هم زدن تمام مقدمات و بستر‌های فراهم شده توسط دختر و پسر که سخت، طاقت‌فرسا و دشوار است. ج) بر فرض که این خواستگاری به سرانجام برسد و به ازدواج ختم شود، دختر جوان باید خود را برای سرکوفت‌ها و منت گذاری‌های احتمالی، برچسب‌ها و انگ‌ها از سوی پسر و خانواده او و حتی از سوی خانواده خود مهیا نماید؛ چرا که ممکن است با بروز هر مشکلی در خانواده سیل تحقیرها و تهمت‌ها متوجه او شود. از نظر عرفی، اقدام به این کار به صورت مستقیم چندان مطلوب و پسندیده نیست و بهتر آن است‌که وابستگان دختر در صورت وجود شرایط لازم، به صورت غیر مستقیم در این امر خدا پسندانه اقدام نمایند. ۶ - نتیجه‌گیری۱. الزام شرعی در خواستگاری مرد نبوده و خواستگاری زن حرام نمی‌باشد. ۲. رسم خواستگاری مرد منحصر به ایران و جوامع اسلامی و زمان حاضر نبوده؛ بلکه از دیر باز در اقوام و ملل مختلف رسوم بوده است. ۳. خواستگاری مرد مطابق با راز خلقت انسان و هماهنگ با روحیات و نقش زن و مرد در زندگی است. ۴. شکست و ناکامی در خواستگاری، برای مرد قابل تحمل است؛ اما در زن اثر روحی ـ روانی نامطلوب می‌نهد. ۵. خواستگاری، مرد ضامن حفظ تعادل نظام اجتماعی است و ایجاد توازن میان قدرت جسمانی مرد و ضعف جسمانی زن است. ۶. در مجموعه خواستگاری مرد نوعی احترام به شخصیت زن است. ۷. زن با حفظ شرایطی می‌تواند خواستگاری کند تا از آسیب‌های یاد شده مصون باشد (غیر مستقیم ـ فرد مقابل دارای سجایای والای انسانی باشد ـ کمک از واسطه امین، کار آمد و رازدار و...) ۷ - پانویس
۸ - منبعسایت اندیشه، برگرفته از مقاله «خواستگاری دختر از پسر»، تاریخ بازیابی۹۵/۸/۱۲. |